جراحی رباط صلیبی (ACL) یک عمل ترمیمی برای بازسازی یا جایگزینی رباط پاره‌شده در زانو است. این رباط، پایداری و حرکت صحیح زانو را تضمین می‌کند ولی در صورت آسیب دیدگی انجام جراحی برای بازگرداندن عملکرد طبیعی زانو ضروری است. این جراحی اغلب با استفاده از پیوند بافت از نواحی دیگر بدن یا اهداکننده انجام می‌شود. همچنین بهبودی پس از عمل نیاز به فیزیوتراپی و مراقبت‌های ویژه دارد تا بیمار بتواند فعالیت های عادی خود را انجام دهد.
دلایل پارگی رباط صلیبی
پارگی رباط صلیبی دلایل متعددی دارد که از مهم ترین آن ها عبارتند از:
- حرکات ناگهانی و چرخشی زانو
- توقف یا تغییر جهت ناگهانی در ورزش های شامل دویدن و یا راه رفتن
- پرش و فرود آمدن نادرست از یک پرش
- پوشیدن کفش‌های نامناسب به ویژه در هنگام ورزش
- ضربه مستقیم به زانو بخصوص از جلو یا از طرفین
- ضعف عضلات به ویژه عضلات چهارسر ران و همسترینگ که به پایداری زانو کمک می‌کنند.
- ناهماهنگی یا عدم تعادل عضلانی بین عضلات جلو و پشت ران
- عوامل ژنتیکی و ساختاری زانو
جراحی رباط صلیبی به چه کسانی پیشنهاد نمی شود؟
جراحی رباط صلیبی به همه افراد توصیه نمی‌شود و در برخی موارد احتمال دارد پزشک تصمیم بگیرد که گزینه های درمانی غیر جراحی را انجام دهد به عنوان مثال:
- افرادی که سبک زندگی نسبتاً غیر فعالی دارند و فعالیت های روزمره آن‌ها نیاز به پایداری زیادی در زانو ندارد انجام جراحی برای آن ها مناسب نیست.
- افرادی که در سنین بالاتر قرار دارند و سطح فعالیت جسمانی آن ها کمتر است، معمولاً با روش های محافظه کارانه تر (مانند فیزیوتراپی و استفاده از بریس) بهتر مدیریت خواهند شد علاوه بر آن جراحی در این گروه می‌تواند ریسک های بیشتری داشته باشد و نتایج مطلوبی را هم به همراه نداشته باشد.
- افرادی که به دلیل بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی، ریوی یا دیابت شدید، در معرض خطرات جدی در هنگام جراحی هستند، معمولاً جراحی رباط صلیبی برایشان توصیه نمی‌شود.
- موفقیت جراحی رباط صلیبی به میزان زیادی به توانبخشی پس از عمل بستگی دارد. افرادی که توانایی یا تمایل به انجام فیزیوتراپی و تمرینات پس از جراحی را ندارند، کاندیدای مناسبی برای این جراحی محسوب نمی شوند.
- افرادی که به آرتروز شدید زانو مبتلا هستند، جراحی رباط صلیبی برای آن ها مناسب نیست از همین رو در چنین شرایطی درمان های دیگری مانند تعویض مفصل زانو مناسب تر است.
زمان انجام جراحی رباط صلیبی
زمان انجام جراحی رباط صلیبی یکی از عوامل مهم در موفقیت جراحی و بهبود عملکرد زانو است. در بسیاری از موارد، پزشکان توصیه می‌کنند که تا زمانی که تورم و التهاب اولیه زانو پس از آسیب کاهش نیافته، جراحی انجام نشود. این کاهش تورم معمولاً 2 تا 3 هفته پس از آسیب زمان می‌برد.
برخی آسیب های زانو، مانند پارگی منیسک یا آسیب به سایر رباط ها همراه با پارگی رباط صلیبی رخ می دهد. زمان دهی مناسب برای جراحی به پزشک امکان می‌دهد تا ارزیابی دقیقی از وضعیت زانو داشته باشد و تمام آسیب‌ها را همزمان درمان کند.
اطمینان از اینکه فرد از نظر جسمی و روانی آماده جراحی است، اهمیت دارد. قابل ذکر است که در برخی موارد که زانو بسیار ناپایدار است یا آسیب های شدید دیگری همراه با پارگی رباط صلیبی وجود دارد از همین رو بیمار نیاز به انجام جراحی فوری دارد.
آمادگی‌های لازم قبل از جراحی رباط صلیبی
آمادگی‌های لازم قبل از جراحی رباط صلیبی بسیار مهم هستند و به بهبود نتایج جراحی و کاهش عوارض کمک می‌کنند. در اینجا به مهم ترین اقدامات و آمادگی‌های لازم قبل از این جراحی اشاره خواهیم داشت که عبارتند از:
- یک مشاوره کامل با جراح ارتوپد
- آزمایش های لازم برای اطمینان از سلامت کلی شما
- تصویربرداری مانند MRI یا رادیوگرافی
- شروع فیزیوتراپی قبل از جراحی به بازگشت دامنه حرکتی زانو و کاهش تورم کمک می‌کند.
- تقویت عضلات اطراف زانو، به ویژه عضلات چهارسر ران و همسترینگ، برای پایداری و حمایت از زانو ضروری است.
- رژیم غذایی متعادل و مغذی مصرف کنید تا بدن شما در بهترین حالت برای جراحی و بهبودی باشد.
- در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید. برخی داروها، مانند رقیق کننده های خون (آسپرین یا وارفارین) نیاز به قطع دارند.
- اگر سیگار می‌کشید یا الکل مصرف می‌کنید، قبل از جراحی این عادات را ترک کنید، زیرا روند بهبودی را کند کرده و خطر عوارض جراحی را افزایش می‌دهند.
نحوه انجام جراحی رباط صلیبی
همانطور که دانستید، عمل رباط صلیبی یکی از جراحی‌های رایج در زمینه ارتوپدی است که برای بازسازی رباط صلیبی آسیب دیده زانو انجام می‌شود. چندین روش و تکنیک مختلف برای این جراحی وجود دارد که هرکدام بسته به شرایط بیمار و ترجیحات جراح مورد استفاده قرار گیرد.
جراحی بازسازی با استفاده از تاندون های خود بیمار (اتوگرافت)
این روش یکی از رایج ترین روش ها برای بازسازی رباط صلیبی است و شامل استفاده از تاندون های دیگر قسمت های بدن خود بیمار به عنوان جایگزین رباط صلیبی پاره شده است.
جراحی بازسازی با استفاده از تاندون اهدایی (آلوگرافت):
در این روش، از تاندون های اهدایی (تاندون‌های افراد دیگر) برای بازسازی رباط صلیبی استفاده می‌شود. این روش معمولاً برای بیمارانی استفاده می‌شود که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند از تاندون‌های خودشان برای روند درمان استفاده کنند. آلوگرافت ها به زمان بهبودی کوتاه تری نیاز دارند و برای بیمارانی مناسب هستند که به دنبال جراحی با حداقل تهاجم باشند. با این حال، خطر انتقال بیماری ها و احتمال رد پیوند در این روش وجود دارد.
جراحی باز
در این روش، یک برش بزرگ در قسمت جلوی زانو ایجاد می‌شود تا جراح بتواند به ساختارهای داخلی زانو دسترسی داشته باشد. تکنیک جراحی باز قدیمی تر بوده و امروزه کمتر استفاده می‌شود، زیرا همراه با دوره نقاهت طولانی تر و خطر بیشتر عفونت و عوارض بعد از جراحی است.
آرتروسکوپی
در این روش، جراح از یک دوربین کوچک (آرتروسکوپ) استفاده می‌کند که از طریق برش های کوچک وارد زانو می‌شود. این دوربین تصاویر زانو را به یک مانیتور انتقال می‌دهد، که به جراح امکان می‌دهد جراحی را با دقت بالا انجام دهد. این روش کم تهاجمی است و دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد. توجه داشته باشید که بیشتر بازسازی ها با این روش انجام می‌شود زیرا به بیمار امکان بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزانه را می‌دهد.
سوالات متداول در مورد جراحی رباط صلیبی
عمل رباط صلیبی معمولاً بین 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد. زمان دقیق بستگی به روش جراحی، شرایط بیمار و پیچیدگی آسیب دارد.
مانند هر عمل جراحی دیگر، جراحی رباط صلیبی نیز خطراتی دارد که شامل عفونت، خونریزی، لخته خون و مشکلات در بهبودی است. همچنین، احتمال خطر مشکلاتی مانند عدم تثبیت مناسب گرافت یا آسیب به ساختارهای اطراف زانو وجود دارد.
در نهایت….
جراحی رباط صلیبی قدامی یک اقدام حیاتی برای بازگرداندن عملکرد صحیح و ثبات زانو است و می‌تواند به طور چشمگیری کیفیت زندگی بیمارانی که به علت پارگی ACL از درد و محدودیت حرکتی رنج می‌برند را بهبود ببخشد. با توجه به شیوع بالای آسیب‌های ACL، به‌ویژه در میان ورزشکاران جوان، جراحی رباط صلیبی و روش‌های مرتبط با آن یک روش موثر برای بازیابی حرکت زانو محسوب می شود.
