پارگی مینیسک یکی از شایع ترین آسیب های زانو است. این نوع آسیب دیدگی در ورزشکاران شیوع بیش تری دارد. جالب است بدانید که این نوع آسیب دیدگی محدودیت سنی ندارد و احتمال آن در هر گروه سنی وجود خواهد داشت. در این مقاله قصد داریم درباره علائم و روش های درمانی پارگی مینیسک زانو صحبت کنیم.
مینیسک یک بافت Fibrocartilage یا حالت شبیه به غضروفی است، که در قسمت بین دو تا استخوان تیبیا و فمور (بین دو استخوان زانو) قرار می گیرد و باعث حمایت از ساییدگی بین این دو استخوان می شود.
منیسک از دو قسمت داخلی و خارجی تشکیل شده است که از نظر عملکردی و شکل با یکدیگر متفاوت می باشند. در مجموع منیسک یک بافتی است که دو سوم آن به صورت نیمه تراوا تغذیه می شود بدین معنا که عروق در آن نیست و تنها در قسمت محیطی و حاشیه ای آن عروق خونی وجود دارد، که این بخش از منیسک از طریق کپسول مفصل زانو تغذیه می شوند.
علائم پارگی منیسک چیست؟
بنا به دلایل گفته شده، ترمیم پارگی منیسک بسیار حائز اهمیت می باشد. یکی از مواردی که متخصص ارتوپدی زمان ترمیم پارگی منیسک باید به آن دقت نمایید نوع و محل پارگی منیسک می باشد که شانس ترمیم و التیام براساس پارگی در ناحیه ایجاد شده، متفاوت خواهد بود.
علائم پارگی های منیسک زانو با توجه به قسمتی که آن پارگی ها ایجاد شده، مختلف خواهد بود. در صورتی که اگر در قسمت محیطی، کپسول منیسک پاره شود، باعث ایجاد تورم زانو می شود و در این مواقع به دلیل کاهش تورم آب زانو کشیده میشود، که معمولا به صورت خونابه خواهد بود که به آن همارتروز گفته می شود، ولی قسمت های داخلی که مربوط به نواحی آواسکولار است و عروق خونی در آن قرار ندارد معمولا با یک تورم کمتر همراه خواهد بود و معمولا مایع آن خونابه ای نیست.
علائم پارگی منیسک می تواند به صورت های مختلفی اتفاق افتد، که در ادامه به شرح آن می پردازیم.
درد
درد می تواند به دو صورت شدید و خفیف باشد. به طور معمول در ابتدا بیمار دردهای شدید در خط مفصلی داخلی و خارجی می تواند حس کند.
تورم
به طور معمول در موارد حاد، تورم وجود خواهد داشت و در موارد مزمن حالت تورم های مکرر جزئی می تواند وجود داشته باشد.
حساسیت
به طور معمول حساسیت و درد در زمان معاینه فیزیکی متخصص ارتوپدی ایجاد خواهد شد.
قفل شدن مفصل زانو
یکی از شکایت های شایع پارگی منیسک قفل شدن مفصل زانو است. در واقع زمانی که پارگی های منیسک طولی باشد و میزان این پارگی ها وسیع و شدید باشد، قسمتی از منیسک می تواند از قسمت دیگر جدا شود و حالت دسته سطل ایجاد نماییدو موجب گیرافتادن کندیل زانو یا قفل شدن مفصل زانو شود. در صورتی که این عارضه درمان نشود، می تواند موجب دردناک شدن زانو، ساییدگی و آرتروز زانو گردد.
مثل همه ی آسیب های زانو، در صورتی که درمان مناسب صورت نگیرد، در آینده درد، ضعف، آتروفی و کاهش حجم عضله چهارسرران را برای بیماران خواهیم داشت.
نقش و عملکرد مینیسک زانو
منیسک زانو باعث ثبات و پایداری مفصل می شود. یک بخش از آناتومی منیسک به نام روت یا ریشه منیسک است، که در قسمت عقبی زانو داخل استخوان تیبیا، یعنی ساق پا چسبیده است و بسیار نقش موثری در ثبات و پایداری مفصل زانو ایفا می کند. علاوه بر این منیسک وظیفه جذب نیرو را برعهده داشته و بسته به اینکه منیسک داخلی و یا خارجی باشد، می تواند حدود 50 تا 70 درصد نیروهای که به زانو وارد می شود را جذب نمایید تا این نیرو به مفصل وارد نشود و باعث آسیب غضروفی نشود.
از دیگر وظایفی که بر عهده منیسک زانو است، کاهش میزان اصطحکاک استخوان فمورال یا استخوان بالایی و پایینی زانو که همان استخوان ران و ساق پا می باشد. در واقع زمانی که استخوان ران و استخوان ساق پا حرکت می کنند ضریب اصطحکاک آن ها را کاهش می دهد.
در نهایت می توان گفت، منیسک یک نوع بافت غضروفی است که باعث جذب نیرو به خود می شود و نیرو را از قسمت های استخوانی و لیگامانی مفصل جدا می کند تا آسیبی به آن وارد نشود.
علت آسیب دیدگی یا پارگی منیسک چیست؟
شایعترین عاملی که سبب آسیب دیدگی و پارگی منیسک می شود، انجام فعالیت های ورزشی می باشد. پیچ خوردگی و یا خم شدن ناگهانی زانو از دیگر عواملی است که منجر به پارگی منیسک می شود.
قابل توجه است که افراد مسن بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند زیرا بتدریج با افزایش سن غضروف ها ضعیف تر می شود و همین امر موجب می شود تا با انجام فعالیت های بسیار ساده همچون پیچش زانو و یا بلند شدن از زمین یا صندلی سبب پارگی منیسک شود.
پارگی منیسک زانو چند نوع است؟
پارگی های منیسک به شکل های مختلفی صورت می گیرد.
- اکثر پارگی ها با مکانیسم های تورشن یا پیچ خوردگی اتفاق می افتد.
- در واقع پارگی های منیسک می تواند همراه با پارگی رباط های زانو اتفاق افتد و از شایع ترین پارگی های منیسک همراه با پارگی رباط صلیبی است. در واقع یک حرکت چرخشی، چرخش شدید زانو باعث شد تا رباط صلیبی و منیسک پاره شود.
به طور معمول پارگی های منیسک در افراد جوان پارگی طولی است، که نتیجه ترمیم آن بسیار موفقیت آمیز می باشد. ولی پارگی های منیسک در افراد میانسال و مسن عمدتا عرضی است که در یک بافت منیسک دوجنره اتفاق می افتد.
پارگی های منیسک به صورت های مایل، شعاعی یا ترکیبی از این پارگی ها را می توانیم داشته باشیم و براساس ترکیب این پارگی و نوع پارگی درمان های مختلف برای منیسک اعمال می شود. لازم است بدانید، تمامی پارگی ها منیسک شبیه به یکدیگر نیست و درمان آن ها هم شبیه به یکدیگر نخواهد بود.
چه کسانی مستعد پارگی مینیسک هستند؟
پارگی منیسک در افراد بالای چهل سال که منیسک آن ها پیر و فرسوده شده و بافت آن مقداری سخت و شکننده شده است، می تواند با حرکت بسیار ساده همانند بالا یا پایین رفتن از پله، یا یک حرکت جزئی تر باعث پارگی منیسک شود.
چه روش های تشخیصی برای پارگی مینیسک زانو وجود دارد؟
1.اولین روش تشخیصی که بسیاری از بیماران در مورد آن سوال می پرسند، ام.آر.آی نیست. بهترین کار برای تشخیص یک ضایعه و اینکه چگونه درمان را شروع کنیم این است که، تست های بالینی را انجام دهید و یک شرح دقیق از بیمار داشته باشیم.
اکثر افرادی که پارگی منیسک به خصوص در سنین میانسالی از طریق ام.آر.آی تشخیص داده می شود، می تواند دردهای آنها اصلا مرتبط با آن پارگی منیسک نباشد و عموما تشخیص نادرست خواهد بود.
انواع تست های بالینی عبارت است از:
2.تست های اپلی (Apley test) یا تست ساییدگی مفصل زانو
3.تست مک موری (McMurray test)
4.تست تندرنس خط مفصلی (Joint Line Tenderness)
5.ام.آر.آی (MRI)
6.آرتروگرافی
7.گاهی اوقات به خصوص بعضی از موارد منیسک همچون پارگی های قسمت خلفی که چسبندگی به کپسول دارد، به طور معمول در ام.آر.آی قابل مشاهده نخواهد بود و تشخیص تنها از طریق آرتروسکوپی صورت می گیرد. یکی از مواردی که می بایست با آن آشنا شوید این است که، آرتروسکوپی به عنوان تشخیص و درمان انجام می گیرد.
درمان پارگی منیسک زانو
درمان پارگی منیسک با توجه به برخی از عوامل متفاوت می باشد. یکی از مواردی که می تواند بر روی نوع درمان پارگی منیسک تاثیر بگذارد علائم و شرایط بیمار است.
درمان پارگی منیسک بنا بر نوع، اندازه و ناحیه پارگی متفاوت می باشد. در صورتی که پارگی در دو سوم داخلی منیسک اتفاق افتاده باشد به دلیل کمتر دریافت کردن خون پارگی خود به خود بهبود می یابد اما اگر پارگی در یک سوم خارجی اتفاق افتاده باشد گاهی به صورت ناخودآگاه ترمیم می شود اما در اکثریت موارد نیاز به جراحی خواهد داشت.
درمان غیر جراحی
در صورتی که پارگی در قسمت خارجی منیسک اتفاق افتاده باشد و میزان پارگی جزئی باشد درمان به صورت غیر جراحی انجام می شود که درمان های غیر جراحی شامل:
استراحت، استفاده از کمپرس سرد، بالا نگه داشتن مفصل زانو و فشرده سازی مفصل با کمک بانداژ که تمامی این موارد از مهمترین روش های درمان به صورت غیر جراحی خواهد بود.
درمان جراحی
در صورتی که از طریق غیر جراحی بهبودی حاصل نشود روش درمان دیگر که بایستی انجام شود، جراحی خواهد بود.
- جراحی آرتروسکوپی یکی از روش های درمان به صورت جراحی نیمه تهاجمی است که تنها از طریق ایجاد چند حفره بر روی مفصل و وارد نمودن دوربین از طریق این حفرات انجام می گردد.
- ترمیم منیسک؛ همانطور که صحبت شد امروزه تمایل گروه های جراحی ورزشی به سوی ترمیم منیسک می باشد این روش در دنیا و در ایران کاملاً جدید بوده، از نظر تکنیکی دشوار و نیاز به تجهیزات ویژه دارد.
- جایگزینی منیسک؛ در این روش قسمتی یا تمام منیسک تخریب شده ورزشکار حذف و توسط منیسک مصنوعی یا اهدایی از فرد دیگری جایگزین می گردد، روشی بسیار جدید است و نتایج دراز مدت آن نامشخص می باشد.
درمان پارگی مینیسک خفیف
در صورتی که علائم بیماری خفیف باشد و یا اینکه فرد در دوره میانسالی باشد و دچار قفل شدگی نشده باشد و تورم های کم و درد های مختصری داشته باشد و پارگی آنها به صورت ﻫﻮرﯾﺰﻧﺘﺎل باشد. در این مواقع درمان با انجام حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی، تقویت عضله و مسکن صورت می گیرد که این امر می تواند به تسکین درد بیمار کمک نمایید.
پارگی های مینیسک در ورزشکاران و افراد جوان و به ویژه پارگی های که حالت شعاعی و طولی داشته باشند. حتما باید برای این موارد زمانی که همراه با نشانه ای همچون قفل شدگی زانو هستند، درمان به صورت جراحی خواهد بود.
روش های جراحی برای درمان پارگی مینیسک به چه صورتی است؟
ولی پارگی های مینیسک در ورزشکاران و افراد جوان و به ویژه پارگی های که حالت شعاعی و طولی داشته باشند. حتما باید برای این موارد زمانی که همراه با نشانه ای همچون قفل شدگی زانو هستند، درمان به صورت جراحی خواهد بود.
درمان مینیسک با استفاده از جراحی به صورت های مختلفی انجام می شود. روش های درمان پارگی منیسک زانو عبارتند از :
- برداشتن قسمت پارگی مینیسک
- ترمیم مینیسک
در گذشته به دلیل کمبود امکانات جراحی به صورت برداشتن قسمت پارگی منیسک انجام می شد ولی امروزه با توجه به اهمیت بالایی که منیسک در کارکرد مفصل دارد و پیشگیری از آرتروز زودرس و ساییدگی در مواردی که بتوان منیسک را نگه داشت و درمان به صورت ترمیم منیسک انجام می گیرد. بدین معنا که روش ارجح درمان، روش ترمیم منیسک است، ولی اگر در شرایط خاص که منیسک قابل ترمیم نیست و احتمال اینکه ترمیم شود با شکست مواجه می شود و بیمار قادر به رعایت مسائل بازتوانی پس از ترمیم نباشد، درمان پارگی منیسک به صورت برداشتن قسمتی از پارگی منیسک صورت می گیرد که باعث کاهش درد و مشکلات بیمار خواهد شد.
پیشگیری از آسیب های منیسک
آمادگی جسمانی تاثیر به سزایی در پیشگیری از پارگی های منیسک دارد. لذا قبل از مسابقه یا مبارزه حتماً خود را گرم نمایید. انجام تمرینات کششی را فراموش نکنید و به یاد داشته باشید که انجام فعالیت های ورزشی صحیح بسیار حائز اهمیت می باشد.
آیا ممکن است پارگی منیسک به صورت خود به خود بهبود یابد؟
در مواردی بسته به ناحیه و میزان پارگی ترمیم خود به خودی منیسک وجود خواهد داشت. البته رعایت درمان های غیر جراحی در این ترمیم بسیار موثر خواهد بود.
کلام آخر
از نظر متخصص ارتوپدی امروزه حفظ منیسک ها به هر نحو ممکن است ارجحیت داشته و فقط قسمت های بی ثبات منیسک که در مفصل شناورند در صورت غیر قابل ترمیم بودن باید حذف شوند و قسمت های پاره ولی با ثبات منیسک تا حد امکان باید حفظ گردند چون ثابت شده است حتی یک منیسک پاره با ثبات می تواند اثرات مفید و محافظتی زیادی در زانو داشته باشد.
پارگی منیسک از شایعترین آسیب های مفصل زانو است که بایستی به موقع تشخیص و درمان شود. لذا در صورت داشتن هر گونه علائم و آسیب دیدگی به یک جراح ارتوپدی مراجعه نمایید تا پس از بررسی های لازم روش درمانی مناسب صورت گیرد.
مفصل زانو از بزرگترین مفاصل بدن است که بیشتر در معرض آسیب دیدگی قرار دارد و در صورتی که این به موقع تشخیص داده شود و درمان صورت گیرد. بیمار می تواند به توانمندی خود قبل از آسیب دیدگی دست یابد. این مطلب در واقع چکیده از عملکرد و نقش منیسک در بدن است و در مباحث دیگر به بررسی جزئیاتی از مسائل منیسک می پردازیم.برای کسب آگاهی بیشتر منتظر مطالب بعدی ما در این زمینه باشید.
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به متخصص ارتوپدی خوب در شیراز مراجعه نمایید .
