درمان زانو ضربدری

عارضه زانو ضربدری (genu valgum)

پایین آمدن ران بطور مایل به سمت پایین و داخل که بیش از 10 درجه باشد را زانو ضربدری یا (ژنووالگوم – زانوی برون گرد – پای knock knee-X – والگوس بیش از حد) گویند. بطور طبیعی این زاویه تقریبا حدود 3 تا 8 درجه است لذا زاویه بیشتر از این مقدار را به سمت ضربدری سوق می دهد .

درمان زانو ضربدری

این عارضه یک اختلال ارتوپدیک است که در آن مچ پاها از یکدیگر فاصله پیدا کرده ولی زانوها بهم چسبیده اند. در این اختلال به علت زاویه داخلی ران و ساق پا، خط اعمال وزن به سمت بیرون از مرکز مفصل زانو انتقال می یابد. این حالت باعث می شود که وزن بدن توسط جوانب سطوح مفصلی زانو متحمل شود.

این شرایط (فشار به سطوح خارجی مفصلی) در طولانی مدت باعث خرابی و از بین رفتن غضروف مفصلی در آن ناحیه می شود. در این اختلال لیگامان های جانبی داخلی زانو (MCL) تحت کشش زیادی قرار گرفته و باعث عدم ثبات و تعادل مفصل زانو گشته که در نتیجه آن را آماده آسیب پذیری می نماید.

همچنین عضله کشنده پهن نیام نیز در حالت کوتاه شده قرار می گیرد. علت این عارضه می تواند بیماری های متابولیکی نیز باشند.

همانگونه که بیان شد در حالت طبیعی استخوان تیبا در امتداد استخوان فمور بوده و فقط چند درجه با آن زاویه دارد (۷ درجه والگوس طبیعی) و در حالی که قوزکها بهم چسبیده اند فصله ای بین زانوها وجود ندارد. در زاویه دار شدن زانوها به خارج هنگامی که کناره داخلی زانوها بهم چسبیده اند قوز کها از هم فاصله دارند.

به همین علت است که این تغییر شکل را بنام زانوی ضربدری گفته اند. در این تغییر شکل زانوها به خط وسط نزدیک می شوند و تیبیا نسبت به نمور دور شده است.

زمانی که زاویه بین تیبیا و نمور در سمت خارج زانو ۲۷۰ تا ۱۷۵ درجه باشد پا در حالت نرمال قرار دارد. هر گاه این زاویه به ۱۶۵ درجه یا کمتر برسد ناهنجاری زانوی ضربدری به وجود آمده است. در این ناهنجاری مرکز چرخش از مرکز مفصل به سمت داخل بدن جابجا می شود و گاهی نیز دارای چند مرکز چرخش می شود.

بطور معمول زانوی بچه ها در حالت پرانتری است؛ اما با رشد بچه ها و بتدریج یک تغییر شکل طبیعی از پرانتزی به ضربدری به وجود می آید. در سن ۳ تا ۴ سالگی زانوی ضربدری حداكثر شيوع را دارد. این وضعیت خودبخود بین سنین ۴ تا ۱۰ سالگی بهبود می یابد. نزدیک شدن زانوها به هم در بچه های بزرگتر و چاق بیشتر بارز است. در افراد طبیعی، اگر این حالت خفیف باشد به عنوان یک شکل طبیعی اندام تحتانی در طول زندگی باقی می ماند.

گاه والگوس زانوها در سنین بالاتر در دختران چاق دیده می شود که خود عامل مساعد کننده ای برای دررفتگی مکرر کشکک (معمولا به سمت خارج) است.

در زانوی ضربدری شدید استخوان کشکک ممکن است به سمت خارج نیمه دررفتگی پیدا کند. در این تغییر شکل تحمل وزن به صورت غیر طبیعی انجام می شود و لیگامانهای جانبی داخلی زانو تحت کشش زیادی قرار می گیرند.

علل و عوامل ایجاد اختلال زانوی ضربدری

  • فیزیولوژیک: راه افتادن زودرس کودک
  • یکنواخت نبودن رشد صفحات رشد انتهای تحتانی ران و انتهای فوقانی استخوانهای ساق
  • بدجوش خوردن شکستگی های اطراف زانو
  • رشد بیش از حد کندیل داخلی در مقایسه با کندیل خارجی نمور
  • کاهش زاویه بین سروگردن استخوان فمور با تنه
  • ضعف عضلات نیمه غشایی و نیمه وتری (همسترینگ)
  • کوتاهی عضلات بویژه عضله کشنده پهن نیام و عضله دو سررانی (عضلات ابداكتور)
  • کوتاهی نوار ایلیوتیبیال باند
  • چاقی
  • زمینه ارثی

دکتر مجید عابدی متخصص ارتوپدی، فلوشیب فوق تخصصی جراحی زانو با استفاده از روش های تشخیصی و درمانی مجهز به بررسی بیماری ها می پردازد و از بروز عوارض زیاد جلوگیری می کند. جهت مشاوره با بهترین متخصص ارتوپدی در شیراز می توانید با شماره های ۳۲۳۱۳۰۲۱-۰۷۱ و ۰۹۳۳۲۷۷۸۶۷۰ تماس بگیرید یا به آدرس اینستاگرام دکتر مجید عابدی مراجعه نمایید .


علائم و نشانه های زانوی ضربدری

  • نزدیک شدن زانوها به خط میانی بدن
  • دور شدن قوزکهای داخلی از یکدیگر
  • تغییر محل مرکز ثقل
  • تمایل کشکک ها به خارج و احتمال دررفتگی های مکرر پاتلا
  • کوتاهی قد
  • کوتاهی تاندون آشیل
  • آرتروز زودرس
  • درد پشت ساق و جلو ران
  • تغيير الگوی راه رفتن و ساییده شدن زانوها به یکدیگر در حین راه رفتن
  • خستگی زودرس در راه رفتن و دویدن
  • راه رفتن با پاهای چرخیده به خارج
  • ساییدگی بیش از حد کنار داخلی کفش ها

روش ارزیابی و اندازه گیری زانوی ضربدری

فرد بدون کفش و جوراب در حالی که زانوها و ران های وی دیده می شود و بدون هیچگونه انقباض در عضلات ناحیه ران می ایستد. برای اندازه گیری میزان ژنووالگوم زانوها، آنها را باید در حالت اکستنشن کامل (کاملا صاف) قرار داد به صورتی که استخوان کشکک زانوها هر دو به سمت جلو و روبرو نگاه کنند. سپس فاصله بین دو قوزک داخلی مچ پا از طریق متر نواری، خط کش با کولیس اندازه گیری و ثبت می شود.

باید در نظر داشت برای اندازه گیری دقیق این عارضه باید از رادیوگرافی استفاده نمود.

ملاحظات اصلاحی و درمانی در زانوی ضربدری

در صورتی که دفورمیتی خفیف باشد زاویه دار شدن زانو را می توان با کفش طبی درمان کرد بلند کردن قسمت خارجی پاشنه برای زاویه دار شدن پا به داخل بتدریج می تواند باعث اصلاح دفورمیتی خفیف شود.

در کودکان در صورتی که تغییر شکل شدیدتر باشد علاوه بر تجویز کفش طبی باید از بریس مناسب استفاده کرد.

در مواردی که دفورمیتی شدید و غیر قابل اصلاح باشد باید از عمل جراحی استفاده نمود.

یک روش جراحی به تأخیر انداختن رشد دو طرف مديال اپی فیزی فمور یا تیبیا است که از طریق متصل کردن اپی فیز به دیافیز توسط منگنه های فلزی انجام می شود (اپی فیزیودزیس) روش دیگر که مطمئن تر است شامل استئوتومی سوپراکندیلار فمور (یا استئوتومی انتهای فوقانی تیبیا در صورتی که نقص در آنجا باشد) همراه با برداشت یک گوه از قسمت مدیال می باشد.

همانگونه که قبلا ذکر شد زانوی ضربدری ممکن است به صورت موقتی در سن سه سالگی به وجود آید و کم کم از سن ۶ و ۷ سالگی شروع به اصلاح خود بخودی کرده و در ۱۰ سالگی از بین می رود. با این وجود بهتر است که ملاحظات زیر درباره این عارضه مورد توجه قرار گیرد.

  • اگر علت تغییر شکل بیماری نرمی استخوان باشد، با مراجعه به پزشک و استفاده از انواع داروها و قراردادن بچه در مقابل نور آفتاب، تغییر شکل قابل اصلاح خواهد بود.
  • اگر تغییر شکل شدید باشد و مربوط به عناصر بافت نرم نیز نباشد، در رابطه با قابل اصلاح بودن و یا چگونگی اصلاح باید به متخصص ارتوپدی مراجعه شود.
  • پرهیز از نشستن قورباغه ای
  • پرهیز از حرکات پرشی عمودی و کنترل و تقسیم فشار به هنگام فرود در اینگونه پرش ها.

برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به متخصص ارتوپدی خوب در شیراز مراجعه نمایید.

مطالب اخیر

رسانه‌های اجتماعی

راه‌های ارتباطی

کاری از پاسکال وب