زانو پرانتزی به اختلالی گفته می شود که در آن زانوی شخص از حالت طبیعی خارج و مفاصل دچار انحنا می گردد. در این عارضه که منجر به اختلال در مفصل زانو می گردد، مفاصل به حالت درون گرد، زانو پرانتزی یا پاکمانی تغییر یافته در نتیجه زیبایی ظاهر فرد تحت شعاع قرار می گیرد. همچنین در مواردی حاد بود مشکل می تواند منجر به اختلال در دویدن شود. بنابراین عارضه زانو پرانتزی از مواردی است که باید در مورد علت ایجاد و درمان آن اطلاعات کافی داشته باشید. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید تا بیشتر در این مورد بدانید.
زانو پرانتزی (geneuvarum)
ژانوواروم، زانوی درون گرد، زانوی پرانتزی، پاکمانی، واروس بیش از حد و leg- Bow نوعی اختلال در راستای طبیعی ساق پا است که در آن زانو ها از یکدیگر فاصله می گیرند و به عنوان شایع ترین عارضه اندام تحتانی صحبت می شود. فرد مبتلا روی لبه خارجی پا راه می رود و استخوان تیبیا وی پیچش داخلی دارد. زمانی که زاویه بین فمور و استخوان تیبیا در سمت خارج زانو بین ۱۷۰ تا ۱۷۵ درجه قرار داشته باشد زانو در حالت نرمال قرار دارد. در زانو پرانتزی بین زاویه به ۱۸۰ درجه افزایش می یابد و فاصله کندیل داخلی فمور و سر استخوان تیبیا کم و در ناحیه خارج این فاصله زیاد می شود. در این ناهنجاری مرکز چرخش در مفصل زانو زاویه دار می شود و گاهی دارای چند مرکز چرخش می شود که به این حالت Cora گفته می شود. در این حالت مرکز چرخش به سمت خارج جابجا می شود.
انواع ژنوواروم
نوع وضعیتی: در اثر ترکیبی از موقعیت های مفصلی که باعث راستایی غلط در زانو شده باشد به وجود می آید. (بدون اینکه در استخوان های دراز تغییر یا انحنایی وجود داشته باشد.)
نوع ساختاری: در اثر اختلالات و تغییر شکل های استخوانی به وجود می آید. نوع ساختاری این عارضه بیشتر در بین ورزشکاران عمومیت دارد.
علل و عوامل ایجاد پای پرانتزی
کمبود ویتامین به ویژه کمبود ویتامین دی و سی و مواد معدنی نظیر کلسیم
انواع آرتروز
استئوآرتریت
چاقی و اضافه وزن
چاقی
آسیب های ورزشی زانو ( درمان آسیب های ورزشی)
پارگی رباط های زانو
بیماریهای روماتیسمی
سابقه تروما و ضربه و شکستگی های اطراف زانو
اختلالات صفحه رشد بدنبال بیماری های متابولیک و یا تروما
عمل جراحی یا آسیب دیدگی پا و زانو ( درمان شکستگی کشکک زانو)
بیماریهای ارثی که بر نحوه رشد زانوها تاثیر می‌گذارند.
بیماریی‌های که باعث کاهش ماده معدنی استخوان می‌شوند (مثلاً بیماری راشیتیسم و استئومالاسی)
به دنبال ضربات وارده (به ویژه به صفحه رشد)
شکستگی‌های انتهایی استخوان ران که منجربه بد جوش خوردن شده‌اند
شکستگی قسمت فوقانی استخوان درشت نی (به علت بد جوش خوردن)
علائم و نشانه های پای پرانتزی
- فرد مبتلا بر روی لبه خارجی پا و به صورت اردکی راه می رود.
- استخوان تیبیا با چرخش داخلی و استخوان فمور با چرخش خارجی همراه است
- چرخش ساق
- ضعف عضلات ناحیه خارجی مانند عضلات کشنده پهن نیام، دو سر رانی و نازک نئی
- کوتاهی عضلات ناحیه داخلی مانند نیم غشایی و ئيم وثری راست داخلی و تببيا قدامی
- کشیدگی لیگامانها و کپسول خارجی LCI زائر و مچ پا ( تالوفیبولارها)
- کوتاهی لیگامانها و کپسول جانبی داخلی MCL زانو و مچ پا (دلتوئيد)
- تغییر زاویه کشکک ها و تمایل آنها به خارج
مزایای درمان پای پرانتزی
درمان پای پرانتزی علاوه به بهبود ظاهرمنجر به افزایش اعتماد به نفس فرد، اصلاح فر بدنی، افزایش زیبایی و بهبود کیفیت زندگی می گردد.
روش ارزیابی و اندازه گیری زانوی پرانتزی
برای اندازه گیری این اختلال، فرد بدون کفش و جوراب در حالی که زانوها و ران های وی دیده می شود بدون هیچ گونه انقباض و تونوس غیر طبیعی در عضلات ناحیه ران می ایستد. زانوها باید در حالت کاملا صاف قرار گرفته و قوزک های دو پا به گونه ای به هم چسبیده که استخوان کشکک زانو ها به روبرو نگاه کنند. در این حالت فاصله بین دو کندیل داخلی رانها را می توان توسط کولیس و یا کالسر مخصوص اندازه گیری و ثبت نمود. در برخی متون، بیشترین فراوانی (فاصله بین دو کندیل) در دامنه ۲ تا ۴ سانتی متر قید شده است.
به منظور غربال کردن می توان از خط شاقولی با پوسچر اسکرین استفاده کرد. برای این منظور فرد پشت صفحه شطرنجی یا خط شاقولی می ایستد. در حالت طبیعی خط مرجع باید در امتداد طولی که از سر استخوان فمور شروع شده از مرکز استخوان کشکک و ستیغ تیبیا عبور کرده و در میان شست و انگشت دوم فرود آید. در فرد مبتلا به ژنوواروم بسته به شدت عارضه خط از روی سایر انگشتان پا عبور می کند.
درمان پای پرانتزی
درمان زانو پرانتزی با توجه به شرایط بیمار متفاوت خواهد بود . از نظر پزشکی پای پرانتزی در دو حالت نیاز به عمل جراحی پیدا می کند، یکی در مواردی که ظاهر آن فرد را آزار می دهد و دیگری در مواردی است که پرانتزی بودن پاهای فرد باعث ایجاد عوارض و دفورمیتی های ثانویه در وی شود. کسانی که علاوه بر پای پرانتزی دچار آرتروز زانو نیز هستند، این عوارض یکدیگر را تشدید کرده و گاهی زاویه پاهای فرد تا ۴۵ درجه نیز می رسد که کل این سیکل معیوب جراحی زانو را ضروری می سازد . در ادامه به روش های درمان پای پرانتزی پرداخته شده است.
مصرف دارو یا مکمل با تجویز پزشک
اگرعلت ایجاد پای پرانتزی به دلیل کمبود ویتامین و مواد معدنی باشد، ممکن است پزشک داروهایی را به منظور درمان تجویز نماید. این داروها شامل مکمل حاوی کلسیم و ویتامین دی، داروهای ضد التهاب یا مکمل تقویت استخوان می باشد.
انجام دادن تمرینات ورزشی سبک برای تقویت زانوها
تقویت عضلات و انجام تمرینات ورزشی منجر به بهبود زانوس پرانتزی می گردد. ضروری است که انجام این تمرینات زیر نظر پزشک متخصص صورت گیرد. انجام حرکت اسکات، حرکت دادن پا به سمت عقب در حالت ایستاده، بالا آوردن پاها و حرکت قرار دادن پا روی جعبه یا پله از حرکات ورزشی بسیار موثر می باشد.
همکاری نزدیک با متخصص فیزیوتراپی
افرادی که در سن نوجوانی و بزرگسالی، دارای زانوی پرانتزی هستند، در سنین بالاتر ریسک بروز درد زانو، آرتروز و آسیب دیدگی‌های مرتبط در آنها افزایش می یابد. لذا مشورت با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی و انجام تمرینات ورزشی و تقویت کننده زانو منجر به تقویت این عضلات می‌گردد.
تقویت زانوها با حرکات یوگا
حرکات یوگا کمک شایانی در افزایش قدرت، انعطاف پذیری و پایداری زانوهای دارند. شایان ذکر است که در مورد تمرینات ورزشی ضروری است که با شخص متخصص مشاوره شود.
انجام دادن حرکات پیلاتس
استفاده از حرکات پیلاتس برای تقویت زانوها، رفع گرفتگی آنها و بهبود توانایی حرکات مفاصل زانوی خود استفاده کنید. شایان ذکر است که در مورد تمرینات ورزشی ضروری است که با شخص متخصص مشاوره شود.
استفاده از اصول فلدن کرایس برای بهبود پایداری مفاصل
پوشیدن کفش مخصوص دویدن، بریس یا کفش طبی برای محافظت از زانوها
پوشیدن کفش مخصوص دویدن یا کفش طبی منجر به رفع فشار از روی زانوها و مچ پا می گردد و کمک شایانی در بهبود حالت پرانتزی پا دارد.
رژیم غذایی سالم برای محافظت و تقویت مفاصل و استخوان‌ها
رژیم غذایی دارای مواد معدنی و ویتامین های ضروری بدن از مواردی است که منجر به تقویت استخوان، مفاصل و سیستم ایمنی فرد می گردد.
کاهش وزن و بهبود سلامت استخوان‌های زانو
چاقی و اضافه وزن منجر به بدتر شدن حالت پرانتزی پا و اعمال فشار زیادی به زانو می گردد.
انجام عمل جراحی برای اصلاح پای پرانتزی شدید
در مواردی حاد بودن مشکل و بروز درد زانو، ظاهر بدنی نامناسب و ایجاد آرتروز و… به منظور درمان دردهای جلوی زانو عمل جراحی به بهبود شرایط بیمار کمک شایانی می کند. در جراحی های ستئوتومی و جراحی تعویض مفصل زانو از قطعات فلزی، به منظور ثابت نگه داشتن زانو استفاده می گردد. در پایان زانوها با استفاده از اسپلینت صاف و بی حرکت خواهند شد و احتمالا شما باید حدود ۵ تا ۶ هفته از این وسیله استفاده کنید.
مراقبت های پس از جراحی پای پرانتزی
پس از جراحی پا پرانتزی، استفاده از عصا به منظور کاهش فشار وزن بدن از زانوها الزامی می باشد. معمولاً حدود سه ماه طول می‌کشد تا بیمار به طور کامل بهبود یابد و پاها حالت نرمال بیابد. پس از جراحی استفاده از جلسات فیزیوتراپی می‌‌تواند به افزایش توانایی حرکتی زانو و تسریع دوران بهبود کمک کند.
هزینه درمان پا پرانتزی
هزینه درمان پا پرانتزی یا درمان زانو ضربدری بسته به نوع عارضه، شدت آن، پوشش بیمه، بیمارستان، دستمزد و تخصص پزشک متفاوت می باشد. به منظور اطلاع دقیق از هزینه ها ضروری است که با پزشک متخصص مشاوره صورت پذیرد.
کلام آخر
پا پرانتزی از جمله عارضه های آزار دهنده مربوط به مفصل زانو می باشد. در نتیجه ابتلا به پا پرانتزی، علاوه بر ایجاد ظاهر نا مناسب کیفیت زندگی فرد، تحت تاثیر قرار گرفته و مشکلات زیادی را در سنین بالا ایجاد می کند. لذا شناخت علل ایجاد و راه های درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
